Spadochroniarstwo w powszechnym mniemaniu jest sportem niezwykle niebezpiecznym. Skoczkowie spadochronowi uważani są za ludzi silnych, zdrowych i wysportowanych. O ile to pierwsze stwierdzenie przy obecnych zabezpieczeniach ma niewiele z prawdą, to drugie powinno być nadal przestrzegane. Pomimo nastania ery komputerów i wszelkich udogodnień. Skoczek spadochronowy mimo wszystko powinien być sprawny fizycznie.

Spadochroniarstwo jest trudnym sportem, wymagającym dużej odporności psychofizycznej. Stan zdrowia skoczka spadochronowego jest kontrolowany w zależności od wieku - do ukończenia 40 roku życia co 60 miesięcy, do 50 roku życia co 24 miesiące, w starszym wieku po ukończeniu 50 roku życia badania przeprowadza się co 12 miesięcy. W przypadku stwierdzenia niezdolności do wykonywania zadań w powietrzu, skoczek musi poddać się leczeniu i ponownie stanąć przed komisją lekarską. Po długotrwałej chorobie lub wypadku również należy przejść badania lekarskie. Skoczek nieposiadający aktualnego i pozytywnego orzeczenia o stanie zdrowia, nie może wykonywać zadań praktycznych w powietrzu.

Każdy skoczek powinien mieć elementarną wiedzę o układach funkcjonujących w naszym organizmie

Organizm ludzki to zespół układów, które ze sobą współpracują. Każda nieprawidłowość w funkcjonowaniu któregoś z nich, powoduje dolegliwości odczuwalne przez całe ciało. Aby temu zapobiec należy zadbać o higieniczny i zdrowy tryb życia. Nasz organizm potrzebuje określonych warunków do prawidłowego funkcjonowania i my sami musimy mu je stworzyć. Musimy dbać o cały organizm i każdy jego układ osobno:

* układ ruchu, w którego skład wchodzi aparat kostno-stawowy, więzadła i mięśnie, bierze czynny udział w każdej wykonywanej przez nas czynności. W sporcie spadochronowym jest najbardziej narażony na uszkodzenia. Dotyczy to szczególnie stawów skokowych, podudzia, kończyn dolnych i górnych oraz kręgosłupa. Poprzez regularne ćwiczenia fizyczne stawy, ścięgna i mięśnie można wzmocnić, uelastycznić, przez co staną się bardziej odporne na kontuzje. Ważną rolę w tym przypadku odgrywa prawidłowe odżywianie. Jeżeli w naszym pożywieniu brakuje takich składników jak białko, wapń, żelazo czy witaminy, to cały organizm jest słaby. Kruche i łamliwe są kości, mięśnie dłużej w swoich włóknach zatrzymują kwas mlekowy. Człowiek jest mniej odporny na infekcje itp.

* układ krążenia i oddychania to przede wszystkim serce i płuca z drogami oddechowymi. Prowadząc regularny trening uodparniamy oba te układy na wysiłek. Podnosimy ich wydolność. Przy wzmożonym wysiłku, serce nasze będzie pracować miarowo, trudniej będziemy się męczyć. Oddech szybciej powróci do normalnego rytmu. Oprócz stałego treningu i utrzymywania dobrej kondycji, musimy pamiętać, że otyłość, stresy, a przede wszystkim palenie tytoniu osłabia nasze serce, układ krążenia, a przez to i układ oddychania.

* układ nerwowy odpowiada praktycznie za funkcjonowanie całego ciała, dlatego należy zwrócić nań szczególną uwagę. Regularny tryb życia, odżywiania, dotlenianie organizmu, nie spożywanie alkoholu, nie palenie tytoniu itd. podwyższają odporność człowieka na stresy i zmęczenie. Reakcje organizmu są szybsze i skuteczniejsze, co w przypadku spadochroniarstwa odgrywa szczególną rolę. Wiemy, że podczas snu człowiek najlepiej odpoczywa. Organizm regeneruje siły, dlatego oprócz wyżej wymienionych czynników, sen jest najważniejszy przy utrzymywaniu w zdrowiu układu nerwowego.

Bardzo ważne w spadochroniarstwie - UCHO

W organizmie człowieka są narządy, które odgrywają bardzo ważną rolę przy uprawianiu sportu spadochronowego. Jest to np. ucho.

W uchu środkowym znajduje się tzw. trąbka Eustachiusza, dzięki której wyrównywane jest ciśnienie w uchu z aktualnie panującym na zewnątrz. W uchu wewnętrznym znajduje się narząd równowagi - błędnik, dzięki któremu człowiek orientuje się o położeniu własnego ciała względem ziemi, co ma olbrzymie znaczenie przy skokach np. na akrobację.

Natura stworzyła człowieka do życia na ziemi, dlatego niektóre czynniki działające na organizm skoczka podczas lotu lub skoku mogą być dla niego niebezpieczne. I tak np. zmiana ciśnienia podczas skoku przy zakatarzeniu skoczka, które powoduje niedrożność trąbki Eustachisza, może doprowadzić do uszkodzenia narządu słuchu. Ci, którzy mają problem z prawidłowym funkcjonowaniem ucha na wysokości nie mogą niestety uprawiać spadochroniarstwa.

Co złego może spotkać nas na górze?

* Głód tlenowy = choroba wysokościowa
Przy skokach z dużej wysokości - ponad 4000 m - należy pamiętać, że ciśnienie powietrza jest niskie, a zawartość w nim tlenu niewystarczająca dla ludzkiego organizmu, który staje się niedotleniony. Mogą wtedy wystąpić objawy choroby centralnego układu nerwowego (choroba wysokościowa - głód tlenowy). Jest to początkowo apatia i duszności, następnie euforia, która poprzedza utratę przytomności. Powyżej 6000 m choroba wysokościowa, może zakończyć się śmiercią.

W związku z powyższym, przepisy lotnicze nakazują, aby podczas skoków wykonywanych powyżej 4000 m korzystać z aparatury tlenowej, która chroni organizm przed "głodem tlenowym". Dodatkowo osoby wykonujące takie zadania, muszą poddać się wcześniej badaniu w komorze niskich ciśnień.

Na wysokościach przekraczających 10.000 m oprócz aparatury tlenowej wymagany jest ubiór kompensacyjny i hermetyczna kabina dla pilota, gdyż w wyniku ciągłego obniżania się ciśnienia, temperatura ludzkiego ciała (37oC) równa jest temperaturze wrzenia. Oznacza to, że płyny ustrojowe mogą zagotować się i przejść w stan gazowy. Zjawisko to występuje na wysokości ok. 19.000 m i jest bardzo niebezpieczne dla człowieka.

* Przeciążenia
W chwili otwarcia spadochronu, prędkość spadania jest gwałtowanie zahamowana i mamy do czynienia z przeciążeniem. Może ono, poprzez niedopasowaną uprząż lub nieprawidłową pozycję, powodować krwiaki lub otarcia naskórka. W przypadku wyjątkowo twardych otwarć może dojść do urazów kręgosłupa (szczególnie odcinek szyjny) oraz głowy.

Obecnie zarówno konstrukcja spadochronu, użyte materiały jak i sposób układania są tak dobrane, aby zmniejszyć siłę przeciążeń oddziałujących na ciało skoczka przy otwarciu. Jednak należy pamiętać przy otwarciu o napięciu mięśni karku i kończyn, aby siła bezwładności nie stała się przyczyną bolesnych urazów.

* Choroba powietrzna = choroba lokomocyjna
Podczas lotu samolotu mogą u niektórych osób wystąpić objawy choroby powietrznej, której objawy są takie same jak choroby lokomocyjnej tj. nudności i torsje. Objawy choroby powietrznej powstają na skutek zaburzeń interpretacji odbieranego obrazu przy pomocy wzroku i informacji z receptora równowagi - błędnika.

Sposobem na uniknięcie przykrych następstw zaburzeń błędnika są ćwiczenia naziemne połączone z unikaniem gwałtownych ruchów głową w powietrzu. Wystarczy się także skupić na locie i sterowaniu czaszą.

* Lęk
Musimy powiedzieć sobie jeszcze o lęku. Nie dotyczy to tylko naturalnego lęku wysokości, który odczuwa każdy stojący na progu przepaści. Jest to lęk przed nieznanym, szczególnie odczuwany przy pierwszych skokach. Jest lęk wynikający ze świadomości tego, co w powietrzu może się wydarzyć, jest lęk przed nieprawidłowym otwarciem spadochronu i lęk przed lądowaniem. Obawy te, wraz z nabieraniem doświadczenia, ulegają stłumieniu. Niestety ci, którzy nie potrafią przełamać tych lęków, które mogą u nich przejawiać się nawet paniką, muszą zrezygnować ze sportu spadochronowego.

Bardzo ważne jest, aby w sytuacji dla nas stresowej, jaką z pewnością jest skok spadochronowy (szczególnie pierwsze skoki) zachować mimo wszystko spokój i myśleć o zadaniu do wykonania, a nie strachu. Konsekwentnie realizuj to, co zostało powiedziane na ziemi.

Jak dbać o zdrowie i kondycję?

Podstawową zasadą w utrzymaniu dobrej kondycji i zdrowia naszego ciała jest higiena, prawidłowe odżywianie i regularny trening.

Jeśli chodzi o higienę, oprócz utrzymania ciała i ubioru w czystości, musimy pamiętać o zmianie odzieży i obuwia do treningu. Najlepiej, jeżeli jest ono przewiewne i z materiałów naturalnych. Obuwie najlepiej, jeżeli jest sznurowane i sięgające za kostkę, co chroni nasz staw skokowy przed kontuzjami. Kask jest obowiązkowym wyposażeniem skoczka. Musi być dopasowany, aby mógł spełniać swoje przeznaczenie. Ci, którzy używają okularów ochronnych powinni pamiętać, aby one przede wszystkim nie ograniczały widoczności.

Musimy zadbać również o stan higieny naszego zdrowia psychicznego. Główne znaczenie ma sen. Z uwagi na napięcie nerwowe podczas wykonywania zadań w powietrzu, skoczek powinien spać 7-8 godzin na dobę i w odpowiednich warunkach, aby odpocząć i zregenerować siły.

Odżywianie musi być regularne i pełnowartościowe. Powinno być bogate w białka, tłuszcze, węglowodany, witaminy i sole mineralne. Jednocześnie należy pamiętać, aby przed wysiłkiem (skokami, treningiem) posiłki były lekkostrawne i niezbyt obfite.

Przed i w trakcie zabronione jest spożywanie napojów alkoholowych!!! Jeśli czujesz się źle przed skokami (złe samopoczucie, ogólne rozbicie) dla własnego dobra zrezygnuj z skakania tego dnia lub odczekaj kilka godzin.

Nie od dziś wiadomo, że osoby sprawne fizycznie są mniej podatne na wszelkiego rodzaju urazy, także te związane ze szkoleniem i działalnością lotniczą. Dlatego w ramach utrzymania higienicznego tryby życia należy pamiętać o dbaniu o tężyznę fizyczną. Treningi przede wszystkim muszą być regularne. Powinny wpływać jednocześnie na zwinność (gry sportowe, gimnastyczne), szybkość (biegi na krótki dystans), siłę (ćwiczenia siłowe) i wytrzymałość (biegi, gry zespołowe) naszego organizmu. Jeżeli będziemy przestrzegać wszystkich powyższych zasad oraz bezpieczeństwa, długo będziemy mogli efektywnie brać udział w skokach spadochronowych.

Najczęstsze urazy w spadochroniarstwie

Z analizy zdarzeń ostatnich lat wynika, że najczęstszymi urazami w spadochroniarstwie są: trójkostkowe złamanie stawu skokowego, złamania kości podudzia, złamania kości udowej (z przemieszczeniem), skręcenia stawu skokowego i kolanowego, złamania kości nadgarstka, przedramienia oraz ramienia. Najgroźniejsze są urazy wielo narządowe oraz ciężkie urazy głowy oraz urazy kręgosłupa. Najczęściej dochodzi do nich w ostatniej fazie skoku - lądowania, z winy samego skoczka na skutek wyboru niewłaściwego miejsca do lądowania, błędnej oceny wysokości i prędkości, brawury, błędnej oceny warunków atmosferycznych, nie wykonywania poleceń instruktora.

Pierwsza pomoc na skokach

Choć bez wizyty z szpitalu często się nie obędzie, to można poszkodowanemu skoczkowi udzielić pierwszej pomocy i np. prawidłowo zabezpieczyć na czas transportu. Lub też chociaż mu nie zaszkodzić_Poniżej urazy i odpowiednie algorytmy postępowania.

* Zwichnięcie, skręcenie
* Złamanie zamknięte
* Złamanie otwarte
* Rany
* Omdlenie, utrata przytomności
* Udar słoneczny
* Wychłodzenie (hipotermia)